Zespół
samokształceniowy pod kierunkiem Anny Przybył
Lider zespołu Anna Głowinkowska
Zespół: Beata Jakubiak
Anna Pańska – Nowak
Wanda Sieradzka
Ewa Skrobacz
Barbara Słodownik
Grażyna Szymańska
EDUKACJI
REGIONALNA
Dziedzictwo kulturowe w regionie
Skierniewic i Żyrardowa
Propozycja
programu dla przedszkoli i nauczania zintegrowanego w klasach I – III
szkoły podstawowej specjalnej.
I
Wstęp
Z podstawy programowej dla
przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych
oraz klasach
I-III w szkołach podstawowych
specjalnych wynika, ze celem
wychowania jest wspomaganie i ukierunkowywanie rozwoju dziecka zgodnie z jego
wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi
w relacjach ze środowiskiem społeczno -kulturowym i przyrodniczym. W
obszarze edukacyjnym „ Poznawanie i rozumienie
siebie i świata” czytamy między innymi: „wykorzystywanie i
tworzenie okazji do poznawania rzeczywistości społeczno-kulturowej poprzez
poznanie zasad organizacji życia społecznego ,tradycji rodzinnej, regionalnej,
narodowej oraz poznanie dzieł kultury” przez dziecko.
Z powyższych treści wynika, jak
bardzo ważną rangę przypisuje się kształceniu i wychowaniu
regionalnemu, poznawaniu własnej kultury i dziedzictwa historycznego.
Przekazywanie i umożliwienie poznania własnego dziedzictwa kulturowego powinno
odbywać się od wczesnego dzieciństwa. Należałoby je realizować na każdym
etapie edukacji poprzez metody i formy pracy dostosowane do rozwoju
psychofizycznego i intelektualnego, możliwości percepcyjne i kreatywne oraz
uczestnictwo i przeżywanie treści w formach bliskich dziecku, w powiązaniu ze
środowiskiem rodzinnym i specyfiką regionu.
Zespół
samokształceniowy nauczycieli – nowatorów pod kierunkiem doradcy
metodycznego Anny Przybył postanowił zająć się w bieżącym roku szkolnym
edukacją regionalną „Dziedzictwo kulturowe okolic Skierniewic i Żyrardowa”,
uznając, że dziecko od najmłodszych lat powinno mieć poczucie zakorzenienia
w „małej ojczyźnie” , jeśli chce być podmiotem a nie przedmiotem toczących
się procesów kulturowych. „Nie ma zakorzenienia bez przeszłości, nie ma go
bez środowiska naturalnego i historycznie ukształtowanego pod każdym względem:
historycznym, regionalnym, etnicznym i kulturowym. Podstawową aktywnością
jest poczucie przynależności do konkretnego miejsca, do wspólnoty, w której
człowiek wchodzi
w kontakty bezpośrednie
i zrozumiałe, do kultury, która jest nośnikiem tych zrozumiałych i bliskich
wartości oraz tzw. zakorzenienie, które gwarantuje i określa człowieka, jego
miejsce. Miejscowość i region, w którym żyje i rozwija się człowiek daje
mu poczucie bycia u siebie i bycia sobą, co ma swoje konsekwencje w sferze
aktywności. Wpływa ono bowiem na zrozumienie swoich obowiązków i zadań na włączenie
się w nurt życia własnego środowiska.
Związek z własną miejscowością i regionem jest zatem sprawą istotną”.(Założenia
programowe „Dziedzictwo kulturowe w regionie”, MEN)
Proponujemy
zatem nauczycielom wychowania przedszkolnego i nauczania zintegrowanego klas I
– III szkoły podstawowej specjalnej projekt programu do realizacji treści
związanych z edukacją regionalną „Dziedzictwo kulturowe okolic Skierniewic
i Żyrardowa” . Założeniem tego programu jest dynamiczny rozwój dziecka i
wzbogacenie wartości tkwiących we własnym środowisku a także przekazywania
dziedzictwa kulturowego poprzez przejęcie wartości tkwiących
w bezpośrednim,
przyrodniczym i kulturowym otoczeniu dziecka wpływającym na kształtowanie
jego osobowości.
II Ogólna
charakterystyka programu
Program obejmuje
poznanie najbliższego środowiska rodzinnego, wspólnoty lokalnej, dostrzeganie
specyfiki kulturowej regionu ze szczególnym uwzględnieniem Skierniewic, Żyrardowa
i najbliższych okolic. Adresatami programu są dzieci i nauczyciele przedszkoli
oraz nauczania zintegrowanego w klasach I – III szkoły podstawowej
specjalnej. Treści programu zostały podzielone na 7 działów:
1.
Dom rodzinny dziecka.
2.
Rozumienie roli szkoły w środowisku.
3.
Moja rodzinna miejscowość.
4.
Charakterystyka geograficzno – przyrodnicza regionu.
5.
Poznanie tradycji ludowych regionu.
6.
Przyszłość regionu – moją przyszłością.
7.
Polska – ojczyzną regionów.
Dołączone
zostały również dwa scenariusze zajęć o tematyce regionalnej:
Tradycje ludowe Świąt
Wielkanocnych naszego regionu dla klasy 0
Obrzędy ludowe związane z
pierwszym dniem wiosny – Marzanna dla klasy III szkoły podstawowej
specjalnej
III Cele
edukacyjne
1.
Poznanie najbliższego środowiska i specyfiki regionu.
2. Rozwijanie wartości rodzinnych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej.
3. Rozwój postaw patriotycznych związanych z tożsamością regionalną.
4. Uwrażliwienie na piękno i niepowtarzalność najciekawszych miejsc w regionie.
5. Dostrzeganie wartości kulturowych regionu.
6. Uświadomienie sobie własnych korzeni w powiązaniu ze wspólnotą rodzinną, lokalną i regionalną.
7. Kształtowanie więzi emocjonalnych ze swoim miejscem zamieszkania.
8. Rozwijanie własnego systemu wartości związanego z rodziną , wspólnotą lokalną, regionalną, miejscem zamieszkania.
Wyzwalanie aktywności artystycznej dziecka i umożliwienie kreatywnego
uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych.
Anna
Przybył
|
|
|
Przewidywane
osiągnięcia dzieci zgodnie z możliwościami
rozwojowymi |
|
|||||
1.Dom rodzinny dziecka ; miejsce zamieszkania i jego otoczenie ; moja rodzina: więzi międzypokoleniowe, pochodzenie, pamiątki rodzinne ; tradycje rodzinne związane z porami roku, kultywowane zwyczaje i obrzędy rodzinne ;
praca i zawody członków rodziny,
tradycje zawodowe |
;
ugruntowanie poczucia więzi rodzinnej ;
poszanowanie tradycji, osiągnięć i
pracy innych ludzi ;
poznanie historii rodziny ; świadome i aktywne uczestnictwo w życiu rodziny
|
; tworzenie drzewa genealogicznego rodziny ; zbieranie pamiątek rodzinnych (tworzenie zbiorów) ; portrety członków rodziny ; co możemy odczytać z pamiątek rodzinnych o życiu naszych przodków? ; zawody naszych rodziców ; symbole i tradycje w naszej rodzinie (Boże Narodzenie, Wielkanoc, Wszystkich Świętych i inne) |
;
dziecko umie podać swój adres
zamieszkania ;
rozróżnia i nazywa członków rodziny ;
nazywa więzi łączące je z członkami
rodziny ;
pełni rolę społeczną w rodzinie ; zna, rozróżnia i nazywa symbolikę świąt |
;
pogadanki ;
wywiady ;
spotkania z rodzicami ;
fotografie (albumy) ;
filmy (wideoteka) ; konkurs plastyczny
|
|
||||
; historia placówki ; ludzie zasłużeni dla placówki ; patron placówki ; współdziałanie placówki z rodzicami i z środowiskiem ; tradycje grupy (klasy), placówki ; symbole, święta regionalne i państwowe obchodzone w placówce ; wspólne spędzanie czasu, zainteresowania, hobby, hodowla zwierząt 3.
Moja rodzinna miejscowość ; nazwa miejscowości jej pochodzenie ;
herb miejscowości ;
nazwy głównych ulic, placów, instytucji ;
określenie położenia miejscowości i
szukanie jej na mapie ;
historia powstania miejscowości ;
życie i praca ludzi dawniej i współcześnie ;
znani ludzie naszej miejscowości ;
zabytki i ich ochrona ; obiekty przemysłowe
4.
Charakterystyka geograficzno – przyrodnicza regionu: ; położenie i granice regionu
;
podział administracyjny (gmina, powiat,
województwo) ;
główne połączenia komunikacyjne ; warunki naturalne i ich rola w środowisku (lasy, wody powierzchniowe, obszary chronione) ;
flora i fauna regionu ;
ekologia na co dzień |
; nazywanie i rozróżnianie symboli świąt ; szacunek dla pracy innych ludzi ; interakcje personalne zachodzące w grupie rówieśniczej, w placówce ; rozwijanie zainteresowań ; uprawianie hobby ; opieka nad zwierzętami ; kształtowanie odpowiedzialności i samooceny
;
poznanie okolicy zamieszkania ;
utożsamianie się z rodzinną miejscowością ;
poszanowanie własnej historii ;
zrozumienie idei ochrony zabytków ;
pobudzanie i kształtowanie wyobraźni
historycznej ; pobudzanie ciekawości literackiej
;
umiejętność poruszania się po okolicy ;
rozpoznawanie i nazywanie ukształtowania
terenu ;
zrozumienie idei ochrony przyrody ;
poznawanie życia roślin i zwierząt w
naturalnym otoczeniu ; dbałość o czystość otoczenia
|
; prowadzenie kroniki grupy (klasy) i placówki ; imprezy i spotkania organizowane w placówce z różnych okazji ; małe formy teatralne ; wiersze i piosenki tematyczne ; hodowla zwierząt domowych w placówce (chomiki, świnka, rybki) ; „Nasze zwierzaki” spotkanie w placówce ;
udział w imprezach
kulturalnych i turystycznych organizowanych przez
placówkę, Oddział PTTK, Domy ; herb naszej miejscowości (techniki dowolne) ; praca z mapą regionu i planem miejscowości ; słuchanie i nauka utworu muzycznego związanego z miejscowością (hejnał) ; legendy i poezja związana z miejscowością ;
poznanie życia ludzi związanych z
miejscowością i regionem ; spotkania w Izbie Historii, Muzeum, Skansenie ;
zwiedzanie wybranych obiektów przemysłowych,
cykl produkcyjny (np. piekarnia, mleczarnia) ; akcja „Sprzątanie Świata” ; „Śmieciosztuka” prace plastyczne z odpadów |
; poznaje historię placówki ; pomaga w organizowaniu spotkań, imprez ; uczestniczy w uroczystościach, świętach okolicznościowych ; zna zasady zachowania się i bezpieczeństwa podczas imprez turystycznych i kulturalnych ; potrafi prawidłowo przygotować się do imprezy, wycieczki (plecak, ubranie) ; uczy się samoobsługi (wiązanie butów, ubieranie się, higiena) ;
uczy się odpowiedzialności i opieki nad
zwierzętami ;
zna nazwy ulic, placów, instytucji,
miejscowości ;
poznaje elementy historii miejscowości ;
poznaje znane osobistości historyczne i
współczesne ;
umie wymienić znanych ludzi ;
rozpoznaje i nazywa charakterystyczne
obiekty zabytkowe w okolicy ; potrafi przestrzegać przepisy ruchu drogowego
;
rozróżnia i nazywa ogniwa administracji
państwowej ;
prawidłowo zachowuje się w środkach
komunikacji ;
rozpoznaje rośliny i zwierzęta na
ilustracjach i bezpośrednio w terenie ;
prawidłowo rozumie pojęcia
„ekologia”, „ochrona środowiska”, „ochrona
przyrody” ; ma wyrobiony nawyk segregowania odpadów
|
; kronika grupy, placówki ; imprezy kulturalne ;
imprezy turystyczne ;
wywiad ; wystawa zbiorów dzieci (znaczki, karty) ; konkurs plastyczny ; tworzenie wideoteki placówki ;
zdobywanie odznak turystycznych
;
spacery i wycieczki ;
oglądanie i tworzenie albumów
tematycznych ;
zbieranie pocztówek, ilustracji ;
zorganizowanie biblioteczki krajoznawczej ; konkurs prac plastycznych
;
lekcje w Bolimowskim Parku Krajobrazowym
lub Kampinowskim Parku Narodowym ; album o zwierzętach ; zielnik ;
prace tematyczne o miejscowościach
regionu (techniki dowolne) ;
wycieczki piesze ; wycieczki autokarowe i środkami komunikacji (autobus, pociąg) ; stacja uzdatniania wody ; oczyszczalnia ścieków |
|
||||
5.
Poznanie tradycji ludowych regionu ;
charakterystyka strojów, ozdób, elementów
wyposażenia domów regionu ;
zwyczaje ludowe naszego regionu ;
piosenki i tańce ludowe, obrzędy ;
znikające zawody na wsi i w mieście ;
życie dawniej i dziś na wsi ;
gwara ludowa a język literacki ; kuchnia mojego regionu |
;
dostrzeganie wartości kulturowych regionu ; uwarunkowania historyczno – kulturowe jako wkład w dorobek i dziedzictwo narodowe i europejskie
|
; zabawy i wyliczanki ludowe, zabawy ze śpiewem ;
przygotowanie potraw kuchni regionalnej |
; poznaje twórców ludowych regionu, ich prace ; poznaje elementy dawnego wyposażenia domów ; chętnie ogląda różne eksponaty, systematycznie poznaje ich przeznaczenie ; szanuje tradycje ludową ; rozwija swoje poczucie estetyki ; wyzwala swoją aktywność artystyczną ; potrafi prawidłowo i bezpiecznie zachować się w kuchni |
; konkurs na wycinankę, projekty stroju, hafty ; lekcje pokazowe u twórców ludowych (rzeźbiarz, garncarz, hafciarka) ; lekcje w skansenie (wystrój i wyposażenie domu) ; wycieczki ; spotkanie z zespołem ludowym „Łowiczanie” lub innym ; wystawa prac dzieci ; stała ekspozycja dotycząca tradycji ludowych na terenie placówki ; biblioteczka literatury dziecięcej z elementami kultury ludowej ; słuchanie muzyki ludowej |
|
||||
6. Przyszłość regionu – moją przyszłością: ;
zmiany zachodzące w najbliższej okolicy
i regionie (inwestycje) ;
zmiany w stylu życia ludzi (praca, nauka,
spędzanie wolnego czasu) ;
co mogą zrobić ludzie dla swojego
regionu (samorządność) ; ciekawe wydarzenia lokalne
|
; dostrzeganie tendencji rozwojowych regionu ; pogłębianie wiedzy o kulturze i gospodarce regionu ; utożsamianie się z własną miejscowością poprzez uczestniczenie w imprezach kulturalnych i sportowych ; aktywne spędzanie wolnego czasu ; pogłębianie wiedzy własnej (języki, komputer) |
|
; rozróżnia i nazywa nowe instytucje ; potrafi razem z rodzicami aktywnie spędzać czas ; poznaje dorobek regionu ; potrafi zbierać informacje na temat aktualnych wydarzeń lokalnych ; potrafi wyrażać własne opinie, myśli i uczucia |
;
zwiedzanie nowych inwestycji ;
konkurs plastyczny ;
konkurs krajoznawczy ;
zbieranie aktualności prasowych ; różne formy spędzania wolnego czasu (koła zainteresowań, zajęcia sportowe, plastyczne, rekreacja) |
|
||||
; historyczne stolice naszego kraju (Gniezno, Kraków) ; stolica Polski Warszawa ; godło, barwy narodowe, hymn państwowy ;
charakterystyka wybranych regionów Polski
(Śląsk, Kaszuby, Podhale, ..) |
; wyjaśnienie pojęcia „tożsamość narodowa” ; kształtowanie uczuć patriotycznych ;
szacunek dla godła i barw narodowych ;
poznanie elementów historii innych regionów
i kraju |
; makieta tematyczna (Stare Miasto) |
; umie opisać godło, barwy narodowe ; potrafi zaśpiewać fragment hymnu państwowego ; rozróżnia i nazywa znane obiekty krajoznawcze Polski ;
rozpoznaje stroje, muzykę poznanego
regionu |
; konkurs plastyczny ; makieta ; stała ekspozycja w formie mapy obiektów zabytkowych ; wycieczka ; biblioteczka literatury ; ilustracje, zdjęcia, albumy |
|
||||
|
|
|
Biblografia
Bogucka
M. „Staropolskie obyczaje w XVI i XVII w.” PWN 1994
Barbasiewicz M. , Pustoła - Kozłowska E. „ Radziejowice . Fakty i zagadki .” Warszawa 1997
Dziak A . ,Odynski B . „ Medycyna w plecaku” MAW Warszawa 1982
Gadomski A. „ Radziejowice i okolice . Przewodnik turystyczny” GOK Radziejowice 1995
Herz
L . „Przewodnik po Puszczy Kampinoskiej” Wyd . Sport i
Turystyka Warszawa1971
Głownia
J . „Nad Bzurą” KAW 1974
Glinka
T . ,Piasecki M . „Cuda Polski - Najpiękniejsze miejsca” Wyd . Podsiedlik -
Raniowski i spółka
Jabłoński
K . ,Piwkowski W . „Nieborów” Wyd . Arkady Warszawa 1985
Jabloński
K . , Piwkowski W . „Nieborow , Arkadia” Wyd . Sport i Turystyka , Warszawa
1996
Jeżewska Z . „ Fryderyk Chopin” Interpress Warszawa 1985
Kot
W. „Szedł czarodziej - antologia wierszy dla dzieci” KAW
Rzeszów 1986
Łęcki
W . ( red . ) „ Kanon krajoznawczy Polski” Wyd . PTTK Kraj Warszawa 2000
Muzeum
Okręgowe w Żyrardowie „Żyrardów .
Przewodnik historyczno - turystyczny” 1967
Muzeum Okręgowe w Żyrardowie „ Z życia kulturalnego w dawnym Żyrardowie” 2000
Nastiuszonek W . „Skierniewice i okolice . Przewodnik” Wyd. Sport iTurystyka , Warszawa 1985
Piwkowski W . ,Moniatowicz J . „Okolice Puszczy Bolimowskiej” Wyd . Voyager , Warszawa 1994
Publikacje
Dyrekcji Bolimowskiego Parku Krajobrazowego oraz Stowarzyszenia Przyjaciół BPK
- Regionalnego Centrum Edukacji Ekologicznej
Rożej
M . „ Zabytki architektury województwa skierniewickiego” Urzad Wojewódzki Skierniewic
Staniak
P . „ Guzów i okolice” Wyd . Archidiecezji Warszawskiej 1998
Wydział Informacji i Promocji Miasta UM Żyrardów „Paweł Hulka - Laskowski” 1996