Zespół samokształceniowy pod kierunkiem Anny Przybył
Lider zespołu Anna Głowinkowska
Zespół: Beata Jakubiak
                       Anna Pańska – Nowak
               Wanda Sieradzka
          Ewa Skrobacz
                 Barbara Słodownik
                  Grażyna Szymańska

EDUKACJI REGIONALNA

Dziedzictwo kulturowe w regionie Skierniewic i Żyrardowa

Propozycja programu dla przedszkoli i nauczania zintegrowanego w klasach I – III
 szkoły podstawowej specjalnej.

 

I Wstęp

           Z podstawy programowej  dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych  oraz klasach  
 I-III w szkołach podstawowych specjalnych  wynika, ze celem wychowania jest wspomaganie i ukierunkowywanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi  w relacjach ze środowiskiem społeczno -kulturowym i przyrodniczym. W obszarze edukacyjnym „ Poznawanie i rozumienie  siebie i świata” czytamy między innymi: „wykorzystywanie i tworzenie okazji do poznawania rzeczywistości społeczno-kulturowej poprzez poznanie zasad organizacji życia społecznego ,tradycji rodzinnej, regionalnej, narodowej oraz poznanie dzieł kultury” przez dziecko.
         Z powyższych treści wynika, jak   bardzo ważną rangę przypisuje się kształceniu i wychowaniu regionalnemu, poznawaniu własnej kultury i dziedzictwa historycznego. Przekazywanie i umożliwienie poznania własnego dziedzictwa kulturowego powinno odbywać się od wczesnego dzieciństwa. Należałoby je realizować na każdym etapie edukacji poprzez metody i formy pracy dostosowane do rozwoju psychofizycznego i intelektualnego, możliwości percepcyjne i kreatywne oraz uczestnictwo i przeżywanie treści w formach bliskich dziecku, w powiązaniu ze środowiskiem rodzinnym i specyfiką regionu.
         Zespół samokształceniowy nauczycieli – nowatorów pod kierunkiem doradcy metodycznego Anny Przybył postanowił zająć się w bieżącym roku szkolnym edukacją regionalną „Dziedzictwo kulturowe okolic Skierniewic i Żyrardowa”, uznając, że dziecko od najmłodszych lat powinno mieć poczucie zakorzenienia w „małej ojczyźnie” , jeśli chce być podmiotem a nie przedmiotem toczących się procesów kulturowych. „Nie ma zakorzenienia bez przeszłości, nie ma go bez środowiska naturalnego i historycznie ukształtowanego pod każdym względem: historycznym, regionalnym, etnicznym i kulturowym. Podstawową aktywnością jest poczucie przynależności do konkretnego miejsca, do wspólnoty, w której człowiek wchodzi

w kontakty bezpośrednie i zrozumiałe, do kultury, która jest nośnikiem tych zrozumiałych i bliskich wartości oraz tzw. zakorzenienie, które gwarantuje i określa człowieka, jego miejsce. Miejscowość i region, w którym żyje i rozwija się człowiek daje mu poczucie bycia u siebie i bycia sobą, co ma swoje konsekwencje w sferze aktywności. Wpływa ono bowiem na zrozumienie swoich obowiązków i zadań na włączenie się w nurt  życia własnego środowiska. Związek z własną miejscowością i regionem jest zatem sprawą istotną”.(Założenia programowe „Dziedzictwo kulturowe w regionie”, MEN)

         Proponujemy zatem nauczycielom wychowania przedszkolnego i nauczania zintegrowanego klas I – III szkoły podstawowej specjalnej projekt programu do realizacji treści związanych z edukacją regionalną „Dziedzictwo kulturowe okolic Skierniewic i Żyrardowa” . Założeniem tego programu jest dynamiczny rozwój dziecka i wzbogacenie wartości tkwiących we własnym środowisku a także przekazywania dziedzictwa kulturowego poprzez przejęcie wartości tkwiących

w bezpośrednim, przyrodniczym i kulturowym otoczeniu dziecka wpływającym na kształtowanie jego osobowości.


II Ogólna charakterystyka programu


Program obejmuje poznanie najbliższego środowiska rodzinnego, wspólnoty lokalnej, dostrzeganie specyfiki kulturowej regionu ze szczególnym uwzględnieniem Skierniewic, Żyrardowa i najbliższych okolic. Adresatami programu są dzieci i nauczyciele przedszkoli oraz nauczania zintegrowanego w klasach I – III szkoły podstawowej specjalnej. Treści programu zostały podzielone na 7 działów:

1.     Dom rodzinny dziecka.

2.     Rozumienie roli szkoły w środowisku.

3.     Moja rodzinna miejscowość.

4.     Charakterystyka geograficzno – przyrodnicza regionu.

5.     Poznanie tradycji ludowych regionu.

6.     Przyszłość regionu – moją przyszłością.

7.     Polska – ojczyzną regionów.

Dołączone zostały również dwa scenariusze zajęć o tematyce regionalnej:

Tradycje ludowe Świąt Wielkanocnych naszego regionu dla klasy 0

Obrzędy ludowe związane z pierwszym dniem wiosny – Marzanna dla klasy III szkoły podstawowej specjalnej


III Cele edukacyjne

1.     Poznanie najbliższego środowiska i specyfiki regionu.

2.        Rozwijanie wartości rodzinnych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej.

3.        Rozwój postaw patriotycznych związanych z tożsamością regionalną.

4.        Uwrażliwienie na piękno i niepowtarzalność najciekawszych miejsc w regionie.

5.        Dostrzeganie wartości kulturowych regionu.

6.        Uświadomienie sobie własnych korzeni w powiązaniu ze wspólnotą rodzinną, lokalną i regionalną.

7.        Kształtowanie więzi emocjonalnych ze swoim miejscem zamieszkania.

8.        Rozwijanie własnego systemu wartości związanego z rodziną , wspólnotą lokalną, regionalną, miejscem zamieszkania.

           Wyzwalanie aktywności artystycznej dziecka i umożliwienie kreatywnego uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych.

                                                                                                                                                                                                              
Anna Przybył


Zadania i treści edukacyjne


Cele nauczania


Tematyka zajęć

Przewidywane osiągnięcia dzieci zgodnie z możliwościami rozwojowymi


Formy pracy

1.Dom rodzinny dziecka

;     miejsce zamieszkania i jego otoczenie

;     moja rodzina: więzi międzypokoleniowe, pochodzenie, pamiątki rodzinne

;     tradycje rodzinne związane z porami roku, kultywowane zwyczaje i obrzędy rodzinne

;      praca i zawody członków rodziny, tradycje zawodowe





 

;     ugruntowanie poczucia więzi rodzinnej

;     poszanowanie tradycji, osiągnięć i pracy innych ludzi

;     poznanie historii rodziny

;     świadome i aktywne uczestnictwo w życiu rodziny



 

;     tworzenie drzewa genealogicznego rodziny

;     zbieranie pamiątek rodzinnych (tworzenie zbiorów)

;     portrety członków rodziny

;     co możemy odczytać z pamiątek rodzinnych o życiu naszych przodków?

;     zawody naszych rodziców

;     symbole i tradycje w naszej rodzinie (Boże Narodzenie, Wielkanoc, Wszystkich Świętych i inne)

 

;     dziecko umie podać swój adres zamieszkania

;     rozróżnia i nazywa członków rodziny

;     nazywa więzi łączące je z członkami rodziny

;     pełni rolę społeczną w rodzinie

;     zna, rozróżnia i nazywa symbolikę świąt

 

;     pogadanki

;     wywiady

;     spotkania z rodzicami

;     fotografie (albumy)

;     filmy (wideoteka)

;     konkurs plastyczny


 

  2. Rozumienie roli placówki w otoczeniu.

;     historia placówki

;     ludzie zasłużeni dla placówki

;     patron placówki

;     współdziałanie placówki z rodzicami i z środowiskiem

;     tradycje grupy (klasy), placówki

;     symbole, święta regionalne i państwowe obchodzone w placówce

;     wspólne spędzanie czasu, zainteresowania, hobby, hodowla zwierząt

3. Moja rodzinna

     miejscowość

;     nazwa miejscowości jej pochodzenie

;     herb miejscowości

;     nazwy głównych ulic, placów, instytucji

;     określenie położenia miejscowości i szukanie jej na mapie

;     historia powstania miejscowości

;     życie i praca ludzi dawniej i współcześnie

;     znani ludzie naszej miejscowości

;     zabytki i ich ochrona

;     obiekty przemysłowe



4. Charakterystyka geograficzno – przyrodnicza regionu:

;     położenie i granice regionu

 

;     podział administracyjny (gmina, powiat, województwo)

;     główne połączenia komunikacyjne

;     warunki naturalne i ich rola w środowisku (lasy, wody powierzchniowe, obszary chronione)

;     flora i fauna regionu

;     ekologia na co dzień





 

;     nazywanie i rozróżnianie symboli świąt

;     szacunek dla pracy innych ludzi

;     interakcje personalne zachodzące w grupie rówieśniczej, w placówce

;     rozwijanie zainteresowań

;     uprawianie hobby

;     opieka nad zwierzętami

;     kształtowanie odpowiedzialności i samooceny





 

;     poznanie okolicy zamieszkania

;     utożsamianie się z rodzinną miejscowością

;     poszanowanie własnej historii

;     zrozumienie idei ochrony zabytków

;     pobudzanie i kształtowanie wyobraźni historycznej

;     pobudzanie ciekawości literackiej








;     umiejętność poruszania się po okolicy

;     rozpoznawanie i nazywanie ukształtowania terenu

;     zrozumienie idei ochrony przyrody

;     poznawanie życia roślin i zwierząt w naturalnym otoczeniu

;     dbałość o czystość otoczenia







 

;     prowadzenie kroniki grupy (klasy) i placówki

;     imprezy i spotkania organizowane w placówce z różnych okazji

;     małe formy teatralne

;     wiersze i piosenki tematyczne

;     hodowla zwierząt domowych w placówce (chomiki, świnka, rybki)

;     „Nasze zwierzaki” spotkanie w placówce

;     udział w imprezach      kulturalnych i turystycznych organizowanych przez placówkę, Oddział PTTK, Domy
Kultury

;     herb naszej miejscowości (techniki dowolne)

;     praca z mapą regionu i planem miejscowości

;     słuchanie i nauka utworu muzycznego związanego z miejscowością (hejnał)

;     legendy i poezja związana z miejscowością

;     poznanie życia ludzi związanych z miejscowością i regionem
W. S. Reymont
J. Kozietulski
J. Chełmoński
P. Hulka Laskowski
Stefan Pieniążek

;     spotkania w Izbie Historii, Muzeum, Skansenie

;     zwiedzanie wybranych obiektów przemysłowych, cykl produkcyjny (np. piekarnia, mleczarnia)
;     na dworcu autobusowym i kolejowym
;     z wizytą w urzędzie gminy, powiatu, ...
;     rośliny naszej okolicy
;     poznajemy zwierzęta naszej okolicy
;     cztery pory roku w Bolimowskim Parku Krajobrazowym (propozycje tematów w folderze)lub Kampinowskim Parku Narodowym
;     zbieranie surowców wtórnych

;     akcja „Sprzątanie Świata”

;     „Śmieciosztuka” prace plastyczne z odpadów

 

;     poznaje historię placówki

;     pomaga w organizowaniu spotkań, imprez

;     uczestniczy w uroczystościach, świętach okolicznościowych

;     zna zasady zachowania się i bezpieczeństwa podczas imprez turystycznych i kulturalnych

;     potrafi prawidłowo przygotować się do imprezy, wycieczki (plecak, ubranie)

;     uczy się samoobsługi (wiązanie butów, ubieranie się, higiena)

;     uczy się odpowiedzialności i opieki nad zwierzętami

;     zna nazwy ulic, placów, instytucji, miejscowości

;     poznaje elementy historii miejscowości

;     poznaje znane osobistości historyczne i współczesne

;     umie wymienić znanych ludzi

;     rozpoznaje i nazywa charakterystyczne obiekty zabytkowe w okolicy

;     potrafi przestrzegać przepisy ruchu drogowego





 

;     rozróżnia i nazywa ogniwa administracji państwowej

;     prawidłowo zachowuje się w środkach komunikacji

;     rozpoznaje rośliny i zwierzęta na ilustracjach i bezpośrednio w terenie

;     prawidłowo rozumie pojęcia „ekologia”, „ochrona środowiska”, „ochrona przyrody”

;     ma wyrobiony nawyk segregowania odpadów




 

;     kronika grupy, placówki

;     imprezy kulturalne

;     imprezy turystyczne

;     wywiad

;     wystawa zbiorów dzieci (znaczki, karty)

;     konkurs plastyczny

;     tworzenie wideoteki placówki

;     zdobywanie odznak turystycznych
 (7-milowe buty,
Młodzieżowa Odznaka Krajoznawcza)




 

 

;     spacery i wycieczki
;     prelekcje, pogadanki
;     udział w wystawach organizowanych na terenie miejscowości

;     oglądanie i tworzenie albumów tematycznych

;     zbieranie pocztówek, ilustracji

;     zorganizowanie biblioteczki krajoznawczej

;     konkurs prac plastycznych






;     lekcje w Bolimowskim Parku Krajobrazowym lub Kampinowskim Parku Narodowym

;     album o zwierzętach

;     zielnik

;     prace tematyczne o miejscowościach regionu (techniki dowolne)

;     wycieczki piesze

;     wycieczki autokarowe i środkami komunikacji (autobus, pociąg)

;     stacja uzdatniania wody

;     oczyszczalnia ścieków

 

5. Poznanie tradycji ludowych regionu

;     charakterystyka strojów, ozdób, elementów wyposażenia domów regionu

;     zwyczaje ludowe naszego regionu

;     piosenki i tańce ludowe, obrzędy

;     znikające zawody na wsi i w mieście

;     życie dawniej i dziś na wsi

;     gwara ludowa a język literacki

;     kuchnia mojego regionu

 

 

;     dostrzeganie wartości kulturowych regionu


;     uwarunkowania historyczno – kulturowe jako wkład w dorobek i dziedzictwo narodowe i europejskie







 

;     zabawy i wyliczanki  ludowe, zabawy ze śpiewem

  ;     przygotowanie inscenizacji nawiązujących do tradycji regionu

;     praca rzeźbiarza, hafciarki, garncarza, tkaczki (do wyboru)

;     wycinanka łowicka

;     projekt stroju łowickiego

;     próby haftowania

;     przygotowanie potraw kuchni regionalnej

 

;     poznaje twórców ludowych regionu, ich prace

;     poznaje elementy dawnego wyposażenia domów

;     chętnie ogląda różne eksponaty, systematycznie poznaje ich przeznaczenie

;     szanuje tradycje ludową

;     rozwija swoje poczucie estetyki

;     wyzwala swoją aktywność artystyczną

;     potrafi prawidłowo i bezpiecznie zachować się w kuchni

 

;     konkurs na wycinankę, projekty stroju, hafty

;     lekcje pokazowe u twórców ludowych (rzeźbiarz, garncarz, hafciarka)

;     lekcje w skansenie (wystrój i wyposażenie domu)

;     wycieczki

;     spotkanie z zespołem ludowym „Łowiczanie” lub innym

;     wystawa prac dzieci

;     stała ekspozycja dotycząca tradycji ludowych na terenie placówki

;     biblioteczka literatury dziecięcej z elementami kultury ludowej

;     słuchanie muzyki ludowej

 

 

6. Przyszłość regionu – moją przyszłością:

;     zmiany zachodzące w najbliższej okolicy i regionie (inwestycje)

;     zmiany w stylu życia ludzi (praca, nauka, spędzanie wolnego czasu)

;     co mogą zrobić ludzie dla swojego regionu (samorządność)

;     ciekawe wydarzenia lokalne


 

;     dostrzeganie tendencji rozwojowych regionu

;     pogłębianie wiedzy o kulturze i gospodarce regionu

;     utożsamianie się z własną miejscowością poprzez uczestniczenie w imprezach kulturalnych i sportowych

;     aktywne spędzanie wolnego czasu

;     pogłębianie wiedzy własnej (języki, komputer)

 

  ;     moje miasto w przyszłości

;     moja miejscowość – mój region (podsumowanie ścieżki)

;     udział w imprezach: „Święto Kwiatów, Owoców i Warzyw”,
„Niedziela w Skansenie”, „Dni Żyrardowa”

 

;     rozróżnia i nazywa nowe instytucje

;     potrafi razem z rodzicami aktywnie spędzać czas

;     poznaje dorobek regionu

;     potrafi zbierać informacje na temat aktualnych wydarzeń lokalnych

;     potrafi wyrażać własne opinie, myśli i uczucia

 

 

;     zwiedzanie nowych inwestycji

;     konkurs plastyczny

;     konkurs krajoznawczy

;     zbieranie aktualności prasowych

;     różne formy spędzania wolnego czasu (koła zainteresowań, zajęcia sportowe, plastyczne, rekreacja)

 

  7. Polska – ojczyzną regionów:

;     historyczne stolice naszego kraju (Gniezno, Kraków)

;     stolica Polski Warszawa

;     godło, barwy narodowe, hymn państwowy

;     charakterystyka wybranych regionów Polski (Śląsk, Kaszuby, Podhale, ..)

 

;     wyjaśnienie pojęcia „tożsamość narodowa”

;     kształtowanie uczuć patriotycznych

;     szacunek dla godła i barw narodowych

;     poznanie elementów historii innych regionów i kraju




;     poznajemy obiekty Warszawy

;     mapa ważnych obiektów zabytkowych Polski
;     baśnie i legendy związane z powstaniem państwa polskiego, kolejnych stolic
;     ilustracje do baśni i legend

;     makieta tematyczna (Stare Miasto)

 

;     umie opisać godło, barwy narodowe

;     potrafi zaśpiewać fragment hymnu państwowego

;     rozróżnia i nazywa znane obiekty krajoznawcze Polski

;     rozpoznaje stroje, muzykę poznanego regionu

 

;     konkurs plastyczny

;     makieta

;     stała ekspozycja w formie mapy obiektów zabytkowych

;     wycieczka

;     biblioteczka literatury

;     ilustracje, zdjęcia, albumy

 

     

 

 

 

Biblografia

Bogucka M. „Staropolskie obyczaje w XVI i XVII w.” PWN 1994

Barbasiewicz M. , Pustoła - Kozłowska E. „ Radziejowice . Fakty i zagadki .” Warszawa 1997

Dziak A . ,Odynski B . „ Medycyna w  plecaku” MAW Warszawa  1982

Gadomski  A. „ Radziejowice i okolice . Przewodnik turystyczny” GOK Radziejowice 1995

Herz L . „Przewodnik po Puszczy  Kampinoskiej” Wyd . Sport i  Turystyka Warszawa1971

Głownia J . „Nad Bzurą” KAW 1974

Glinka T . ,Piasecki M . „Cuda Polski - Najpiękniejsze miejsca” Wyd . Podsiedlik - Raniowski i spółka

Jabłoński K . ,Piwkowski W . „Nieborów” Wyd . Arkady Warszawa 1985

Jabloński K . , Piwkowski W . „Nieborow , Arkadia” Wyd . Sport i Turystyka , Warszawa 1996
Jeżewska Z . „ Fryderyk Chopin” Interpress Warszawa 1985

Kot W. „Szedł czarodziej - antologia wierszy dla dzieci” KAW  Rzeszów 1986

Łęcki W . ( red . ) „ Kanon krajoznawczy Polski” Wyd . PTTK Kraj Warszawa 2000

Muzeum Okręgowe w Żyrardowie „Żyrardów  . Przewodnik historyczno - turystyczny”  1967

Muzeum Okręgowe w Żyrardowie „ Z życia kulturalnego w dawnym  Żyrardowie” 2000

Nastiuszonek W . „Skierniewice i okolice . Przewodnik” Wyd. Sport iTurystyka , Warszawa 1985

Piwkowski W . ,Moniatowicz J . „Okolice Puszczy Bolimowskiej” Wyd . Voyager , Warszawa 1994

Publikacje Dyrekcji Bolimowskiego Parku Krajobrazowego oraz Stowarzyszenia Przyjaciół BPK - Regionalnego Centrum Edukacji Ekologicznej

Rożej  M . „ Zabytki architektury województwa skierniewickiego” Urzad  Wojewódzki  Skierniewic

Staniak P . „ Guzów i okolice” Wyd . Archidiecezji Warszawskiej 1998

Wydział Informacji i Promocji Miasta UM Żyrardów „Paweł Hulka - Laskowski” 1996